ΤΑ ΠΥΑΝΕΨΙΑ

Εορτή αγομένη την 7η του μηνός Πυανεψιώνος (περί τα τέλη Οκτωβρίου) αφιερωμένη στον Απόλλωνα,τον της γης μακρυνόμενον ήλιο και στην Σικράδα Αθηνά (Πλουτ.Θησ.ΚΒ) και τελούνταν από τα χρόνια του Κίμωνος ,όπως πιστεύεται.
Η γιορτή είχε ευχαριστήριο χαρακτήρα και γινόταν προσφορά απαρχών (των πρώτων καρπών), μετά τη συγκομιδή.
Τα Πυανέψια συνήθως θεωρούνται ως μια αθηναϊκή γιορτή προς τιμήν ενός μεγάλου ήρωα της πόλης των Αθηνών.
Εορτάζονταν τότε διότι εκείνη την ημέρα, την 7η, ο Θησέας είχε γυρίσει από την Κρήτη έχοντας σκοτώσει τον Μινώταυρο.

Η εορτή όπως και ο μήνας, πήρε το όνομα της από τα πύανα που ήταν τα κουκιά (κύαμοι), τα οποία είτε βράζονταν μόνα, ώσπου να γίνουν πολτός, είτε μαζί με άλλα όσπρια (ξεφλουδισμένο κριθάρι και όσπρια) και προσφέρονταν στον Απόλλωνα.

Οι τελετές των Πυανεψίων γίνονταν σε ανάμνηση του τάματος που ο Θησέας και οι συντρόφοι του είχαν κάνει στον Απόλλωνα, όταν είχαν βγεί στη Δήλο κι είχαν υποσχεθεί στο Θεό, πως αν γύριζαν ζωντανοί στην πατρίδα τους θα έκαναν αυτές τις θυσίες προς τιμή του.


Κατά τη διάρκεια της εορτής γινόταν πομπή κοντά στο ναό του Απόλλωνος.
Στην πομπή τα παιδιά που ζούσαν και οι δυό γονείς τους  περιέφεραν την «Ειρεσιώνη» από σπίτι σε σπίτι μαζί με καρπούς και τραγουδούσαν την λεγόμενη «ειρεσιώνη» και αυτό.

Το τραγούδι αυτό σώζεται στον Όμηρο και είχε ώς εξής ( Πλούτ. αυτ.):
«Ειρεσιώνη σύκα φέρει και πίονας άρτους και μέλι εν κοτύλη και έλαιο αναψήσασθαι και κύλικ΄εύζωρο, ως αν μεθύουσα καθεύδη»

Απόδοση : Η Ειρεσιώνη φέρνει σύκα και ψωμί αφράτο, φέρνει στα βάζα μέλι και λάδι ν΄αλειφτείτε, κι ένα κύπελο γλυκό κρασί να πιείτε και να αποκοιμηθείτε.

(βλέπε και Κλημ. Αλξ. Στρμ. Δ,474, Ευστθ. σχόλια εις Ιλιάδα Μ σελ.1283. Σουϊδα στο λ. αλλά και Μ Ετμ.)
Η Ειρεσιώνη ήταν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, τυλιγμένο με έρια (μαλλιά).
Τη νέα Ειρεσιώνη την κρεμούσαν οι πάντες στις πόρτες των σπιτιών .
Τα Πυανέψια είναι μέρος των Θησείων.